Wat is seksueel geweld?
De definitie van seksueel geweld omvat iedere vorm van ongewenst seksueel contact. Dat kan gaan van ongewenste aanrakingen of zoenen tot verkrachting.
Seksueel geweld kent veel vormen en gradaties
- Seksueel misbruik: een minderjarige die door een volwassene gedwongen wordt tot seksueel contact
- Seksueel grensoverschrijdend gedrag: seksueel geweld tussen minderjarigen
- Aanranding: gedwongen worden tot het plegen van seksuele handelingen, zoals tegen je zin aangeraakt, betast of uitgekleed worden
- Verkrachting: seks met penetratie zonder toestemming, met chantage, met geweld of onder bedreiging van geweld
- Incest: seksueel misbruik tussen personen binnen één gezin, bvb tussen een vader en dochter
- Loverboys: mensen die minderjarigen onder druk zetten om betaalde seks te hebben met anderen. Deze mensen winnen eerst het vertrouwen door de minderjarigen te verwennen met aandacht en cadeaus. Uiteindelijk dwingen ze die minderjarigen tot prostitutie
Verschillende vormen van online seksueel geweld:
- Sexting: het uitwisselen van berichten met (half-)naakte beelden of boodschappen via telefoon of internet. Dit kunnen filmpjes, seksueel getinte tekstberichtjes of foto’s zijn. Sexting zelf is geen vorm van seksueel geweld. Wat wél online seksueel geweld is, is het verspreiden van de beelden of berichten zonder toestemming van het slachtoffer. Indien de persoon die naakt op de beelden staat, minderjarig is, wordt dit door de wetgeving beschouwd als kinderpornografie.
- Sextortion: seksuele afpersing via het internet. Jongeren worden vaak eerst aangemoedigd om intieme beelden van zichzelf door te sturen. Vervolgens worden ze door dezelfde mensen afgeperst. De afpersers dreigen om de beelden openbaar te verspreiden indien het slachtoffer niet aan de hun eisen tegemoetkomt. Dit kan gaan om het betalen van een geldsom, eisen om nieuwe naaktbeelden te sturen, andere seksuele acties eisen, … Het is een vorm van zowel afpersing als oplichting.
Seksueel geweld komt voor in alle culturen en in verschillende contexten zoals het gezin, in de familie, in de sportclub, de jeugdbeweging, op school, …. De plegers en slachtoffers van het geweld kunnen zowel mannen als vrouwen, jongens als meisjes zijn.
Seksueel geweld gebeurt meestal niet plots, meestal gaat het steeds een stapje verder. De persoon die het geweld pleegt (we noemen die de pleger) wil en vraagt steeds meer van het slachtoffer. Dat is meestal op een manier dat het voor het slachtoffer verwarrend is: de persoon is lief en het begint vaak heel klein en onschuldig. Het bouwt zich op waardoor er dingen gebeuren die het slachtoffer niet wil. Zeggen dat hij/zij dat niet wil, is voor een slachtoffer niet gemakkelijk. Doordat het zo geleidelijk gaat, worden vaak grenzen overschreden en heeft het slachtoffer het gevoel dat die geen controle heeft op de situatie.
“Ik ga vaak wandelen in de buurt. Het maakt me niet uit of het al donker is of niet. Gisteren liep ik langs het park. Er was een oude man die duidelijk dronken was. Hij sprak me aan en vroeg me om geld. Hij zag er zo hulpeloos uit en ik wist niet wat te doen, dus ik gaf hem wat geld. Toen ik het gaf, pakte hij mijn handen vast. Plots begon hij mij te betasten, aan mijn gezicht, mijn handen. Net op dat moment kwam er net een groepje jongens langs die me vroegen of alles okee was. Daardoor is hij ermee gestopt.”
“Ik ben een paar maanden samen met mijn vriend. Wij maken samen plezier, voelen elkaar goed aan. Vorige week is dat veranderd. Ik merkte al toen ik toekwam dat hij anders tegen me deed. Kortaf. Afstandelijk. Toen ik hem vroeg wat er scheelde, wilde hij niet antwoorden. Ik voelde me er echt niet goed bij en wilde weggaan, hem wat ademruimte geven. Hij liep naar de deur zodat ik niet weg kon en duwde me tegen de muur en begon me te kussen. Ik duwde hem weg, want ik wilde het niet. Hij begon me aan te raken en ging met zijn hand onder mijn bloes. Hij knoopte mijn broek los. Ik duwde zijn hand weg en kon toch de deur opendoen en weglopen. Sindsdien heb ik hem niet meer gehoord of gezien. Ik ben zo geschrokken van wat er gebeurde.”
De pleger is vaak iemand die het slachtoffer kent: iemand uit het gezin of de familie, een leerkracht of medeleerling, leider van de jeugdbeweging, een buurman of -vrouw, … Meestal is er al een band voor seksueel geweld plaatsvindt. Die band zorgt ervoor dat het geweld ook zo verwarrend is: de pleger is ook vaak iemand die iets betekent voor het slachtoffer, waar die persoon ook mooie momenten mee beleeft of beleefd heeft.
De situatie waarin een volwassene een minderjarige benadert en steeds een stapje verder gaat, bijvoorbeeld via sociale media de jongere opzoekt, met als uiteindelijk doel om er seks mee te hebben, noemt men grooming.
De pleger vraagt ook vaak om wat er gebeurt geheim te houden. Ze zeggen bijvoorbeeld dat er iets ergs zou kunnen gebeuren als het toch zou verteld worden. Die geheimhouding maakt het niet gemakkelijk om erover te spreken. Erover spreken voelt vaak als verraad, achter de rug bezig zijn. Of het slachtoffer is bang voor de gevolgen van het spreken.
Net zoals de andere vormen van kindermishandeling is seksueel geweld verboden in België. Dit betekent dat het strafbaar is. Iemand mag je nooit dwingen. Seks onder 16 jaar is ook nog steeds verboden in België. Dus zelfs met toestemming seks hebben met of als 14-jarige, is strafbaar.
Wat gebeurt er met jongeren die seksueel geweld meemaken?
De meeste jongeren die seksueel geweld meemaken, geven aan zich vaak onveilig te voelen.
Ze hebben ook vaak last van:
- Nachtmerries
- Geen zin meer om plezier te maken
- Geen contact meer zoeken met leeftijdsgenoten
- Snel boos worden zonder zelf te weten waarom
- Je niet meer kunnen concentreren
- Geen eetlust meer
- Zelfverwonding
- Flashbacks
Het slachtoffer van seksueel geweld is niet verantwoordelijk
Op onze chatbox merken we dat veel slachtoffers zich verantwoordelijk voelen voor het seksueel geweld. Ze hebben het gevoel niet duidelijk genoeg aangegeven te hebben dat ze het niet wilden. Bij seksueel geweld is één of meerdere van deze criteria niet aanwezig:
- Toestemming: was je akkoord, vond je het goed om seksueel contact te hebben? Toestemmen is iets anders dan toegeven. Toestemmen betekent ook dat op elk moment gestopt kan worden wanneer het niet meer okee voelt. Geen nee zeggen is ook iets niet hetzelfde als ja zeggen.
- Vrijwilligheid: werd je niet onder druk gezet, gedwongen of gechanteerd?
- Gelijkwaardigheid: er mag geen machtsrelatie zijn
Seksueel misbruikt?
ik heb geen honger meer
Verkrachting
Ik ben bang als hij thuis is
Ik zei niet 'nee'
Ben ik misbruikt?
Ik mag het niet vertellen
Seksueel geweld
Aanranding
Ik schaam me dood
Wisselende emoties
Slapen is moeilijk
Het is mijn schuld
Ik ben bang om alleen te zijn
